OKUMA YAZMA BİLMEYEN İLE OKUMAYAN ARASINDA FARK YOKTUR

Danimarka Başbakanı, özel kalem müdürüne uzak bir şehirde hiç kimsenin tanımadığı ve hiçbir özelliği olmayan bir kadının cenazesine katılacağını not aldırır. Ertesi gün, ülke çapındaki yazılı ve görsel medya başbakanın bunca önemli devlet işleri varken hiçbir akrabalık bağı bulunmayan sıradan bir kadının cenazesine katılmasını eleştiren haberler verir. Ülke çalkalanmaktadır. Acaba başbakan hiçbir sebep yokken bu kadının cenazesine niçin katılma ihtiyacı hissetmiştir? Çeşitli dedikodular alıp başını gidince başbakan bir basın toplantısı düzenler ve gerçeği şöyle açıklar: “Bu yaşlı kadın, ülkemizde okuma-yazma bilmeyen son kişiydi. Bu son kişi ölünce ülkemizin okur-yazar oranı 0’e ulaşmış oldu. Ben bu kadının cenazesine değil, ülkemi esir almış son cehaleti gömmeye gittim. Bu cenaze töreni, sembolik manada ülkem için çok önemli olduğundan başbakan seviyesinde temsil etme gereği duydum.” Okuma yazma bilmeyen insanlar, okuyup yazamadıkları için okumamaktadırlar. Okuma yazma bilen birçok insan da değişik mazeretler adı altında okumamaktadırlar. İkisi de okumadığına göre, bilgi olarak aralarında pek fark yoktur. Çünkü biri okuma yazma bilmemekte, diğeri de okumamaktadır. Biri okuyamadığı için diğeri de okumadığı için bilgisizdir. Okuma yazma bilmeyen ile okumayanın arasındaki farkı bir profesör: “Bugünden itibaren üç yıl boyunca hiç kitap okumasam, üç yıl sonra bir ortaokul mezunu seviyesine inerim!” diyerek  çok güzel açıklamıştır. Okuma yazma bilip de kitap okumayanların kendilerince bir gerekçesi olsa da bunların içinde en ilginç olanı  hapishanede yatan mahkûmların gerekçesi: Onlar da kitap okuyacak zamanlarının olmamasından şikâyetçilermiş. İnsanoğlu bu. İçeride de olsa dışarıda da olsa hiçbir zaman gerekçesi değişmiyor. “Ne kitap okuyacak zamanı ne de başını kaşıyacak zamanı” olmamasıdır. Oysa kitap okumak isteyenler, ne zamanı ne de yaşı gerekçe gösterip problem etmemektedirler. ABD Yüksek Mahkeme Üyesi Oliver Holmes, 90 yaşında kendi isteği ile emekliye ayrıldıktan sonra evine çekilir. Roosevelt, Amerika Başkanı olduktan sonra 1922 yılında Holmes'i ziyarete gider. Onu Eflatun'un kitaplarını incelerken görünce: “Üstat bu yaştan sonra Eflatun'u okuyup da ne yapacaksın?” der. Holmes'in verdiği cevap enteresandır: “Sayın Cumhurbaşkanım! Kafamı geliştirmek için okuyorum.” der. "21. yüzyılın cahilleri, okuma-yazma bilmeyenler değil; okumayanlar, öğrenmeyi öğrenemeyenler olacaktır." diyen Amerikalı ünlü yazar Alvin Toffler; sadece okuma yazma bilmeyenlerin değil okuma yazma bilip de okumayıp kendilerini geliştirmeyenlerin de yüzyılımızın cahili olduğunu ifade etmektedir. Yine Amerikalı edebiyatçı Ursula Kroeber Le Guin, “Eğer bir nesil cehaletin mutluluk olduğunu sanarak yetişirse, bir sonraki nesil cehaletini bile fark edemeyecektir. Çünkü bilginin ne olduğunu bilmeyecektir.” demektedir. Okuma yazma bilmeyen insanlarla okumayan insanların gündemlerine baktığınız zaman, aşağı yukarı aynıdır. Bunların gündemleri genelde siyaset, futbol ve magazin programlarıdır. Bu insanların gündemi değerlendiriş şekillerine bakıldığı zaman da aralarında pek fark olmadığı görülür. Bu insanlar, beyinlerini kitap okuyarak doldurmak yerine siyaset, futbol ve magazin dedikoduları ile doldurmaktadırlar. Kitap okumayıp beynini bilgi ile doldurmayan insanların söz ve söylemleri, içi boş davula benzer. “Bilgisiz ve beyni boş kimse davula benzer, sesi çoktur, ama içi boştur!” sözünde de olduğu gibi bu insanların iki dudakları ya susmak  ya da hayır konuşmak için değil, boş konuşmak için çalışır. Bu insanlar, herhangi bir konu hakkında söz açıldığı zaman, hemen bu alanda uzman olduklarını göstermeye çalışırlar. Aslında onların penceresinden baktığın zaman uzman oldukları bir gerçektir çünkü onların, her konuda söyleyecekleri sözleri vardır. Bu kişiler dinî konular açıldığı zaman en iyi hoca, siyaset konusu açıldığı zaman da en iyi siyasetçi olduklarını söylemleriyle ispatlamaya çalışırlar. Yapmak ya da yapıcı olmaktan daha çok, her konuda söyleyecek bir sözü olan bu kişiler, malumatları olsun olmasın, muhakkak her şeyi bildiklerini zannederler. Her insanın bir uzmanlık alanı olmasına rağmen bu insanlar, alanları dışında bir konu açıldığı zaman, "Benim bildiğim bu kadar." demek yerine, her şeyi bildiği zannıyla kendisini en çok bilen olarak göstermeye çalışır. Bir sohbet sırasında arkadaşın biri, yanımızda bulunan ilahiyatçı arkadaşa dinî bir konuyla ilgili bir soru sordu. Soruyu soran arkadaş daha sorusunu tam bitirmeden başka bir arkadaş soruyu cevaplamaya başladı. Soruyu cevaplamaya çalışan arkadaş konuşmasını bitirdikten sonra ilahiyatçı arkadaş, mesleğinin ne olduğunu sordu. Soruyu cevaplamaya çalışan arkadaş da mesleğinin demircilik olduğunu söyledi. Bunu üzerine ilahiyatçı arkadaş da “Ben demircilikten hiç anlamam.” demesine rağmen arkadaş konuyla ilgili hocalara dayandırdığı görüşlerini ifade etmeye devam etti. Bu ve buna benzer örneklere hemen her zaman toplumumuzda rastlamaktayız. Kişinin alanıyla ilgili olmayan bir konuda görüş bildirmesi,  kişiliğini göstermektedir. Bu kimselerden uzak durulması ve onlarla tartışmaya girilmemesi gerekir. Beyinlerini kitap okuyarak  faydalı bilgilerle dolduranlar, iki dudaklarını ya susmak  ya da hayır konuşmak için kullanacaklardır. Beynini faydalı bilgilerle dolduran insanları tarif ederken de Cenab-ı Hak şöyle buyurmaktadır: "Ve onlar ki, boş ve yararsız şeylerden yüz çevirirler. Boş yere söylenilen sözden ve işlerden sakınırlar." (Mü'minun, 3) Peygamber Efendimiz (s.a.v.): “Kişinin Müslümanlığının güzelliği, kendini ilgilendirmeyen şeyleri terk etmesi iledir.” buyurmaktadır. Kitap Okuyan ile Okumayan Arasındaki Farklar “İyi kitaplar okumayan biriyle okuma yazma bilmeyen biri arasında hiçbir fark yoktur.” der Mark Twain.

1. Okuyan insanlar, okumayan insanlara göre daha seri ve akıcı konuşurlar. Okuyan insanların bilgi dağarcıkları dolu olduğu için konuşurken daha düzgün ve dolu konuşurlar. Kitap okumayan ve bilgi dağarcıkları boş insanlar ise aynı kelimeleri tekrarladıkları gibi konuşurken “şey, yani” gibi belirli kelime kalıplarını sık kullanırlar.
2. Kitap okuyan insanlar, herkesle rahat iletişim kurabildikleri gibi, küçük büyük herkesle paylaşım adına konuşulabilecek bir şeyler bulabilir. Kitap okumayan insanlar ise sadece belli konularda ve belli kimselerle konuşabilmektedirler.
3. Kitap okuyan insanlar, uygun örnekler vererek konunun daha iyi anlaşılmasını sağlarken karşısındaki insanların da konuşmalardan zevk almasını sağlarlar. Kitap okumayan insanlar ise neyi nasıl anlatacaklarını tam bilmedikleri için karşısındaki insanların da sıkılmalarına neden olurlar.
4. Okuyan insanların olaylara bakış açıları ve değerlendiriş şekilleri daha olumludur. Okumayan insanlar ise olaylara daha geniş pencereden bakmazlar.
5. Okuyan insanlar, karşılaştıkları problemlere daha geniş pencereden bakacaklarından daha akılcı çözümler üretirler. Okumayan insanlar ise problemlere dar pencereden bakacaklarından çoğunlukla problemleri çözmekten âciz kalırlar.
6. Okuyan insanların bilgi dağarcıkları dolu olduğu için kendilerine güvenleri fazladır. Dertlerini ve kendilerini daha iyi anlatırlar. Okumayan insanlar ise kendilerine güvenleri düşük olduğu için dertlerini ve kendilerini tam ve rahat anlatamazlar.
7. Okuyan insanlar meyve veren ağaç gibidirler. Meyvesinden insanlar, kurt, kuş gibi tüm canlılar faydalanırlar. Okumayan insan ise meyvesiz ağaç gibidir. Meyvesiz ağacın odunundan, kitap okumayan insanın da beyninden değil de sadece beden gücünden faydalanılır.
8. Okuyan insanlar fikirler ve projelerle ilgilenirlerken, okumayan insanlar olaylar ve kişilerle ilgilenirler. Başka bir ifadeyle okuyan insanlar, görsel ve yazılı basından ana gündem konularını takip ederken okumayan insanlar magazin programlarını takip ederler.

Sonuç olarak, okuyan insanlar hayatlarındaki ve beyinlerindeki boşlukları kitap okuyarak doldurarak yaşarlar. Hayatlarını ve beyinlerini kitap okuyarak dolduran birçok insan da bununla  yetinmeyerek  insanlara daha faydalı olabilmek için oturup kitap yazmışlardır. “En büyük düşman cahillik ve cahil dosttur.” Bizler de gençken beyinlerimize okuyarak bilgi ağacı dikersek yaşlandığımızda insanların gölgesinde oturabilecekleri ve faydalanabilecekleri “Sadaka-yı Cariye” adında birer ağacımız olur.

M. Emin KARABACAK

Yazar