Kitap: Devlet

Kitabın adı: Devlet

Yazar: Eflatun

Yayınevi: Karatay Yayınları

Yayın yeri ve yılı: Konya/2020

Sayfa sayısı: 183

Yaş aralığı: 14+

İşlenen konular: yaşlılık, zenginlik, bilgelik, cesaret, adalet…

İlkçağ filozoflarından olan Eflatun, MÖ 427-347 yılları arasında yaşamıştır. Hocası Sokrates’in öldürülmesi onu derinden etkilemiş bu yüzden felsefesinin merkezini sosyal düzen ve insanın mutluluğu teşkil etmiştir. Eflatun’a atfedilen 40 civarında eser bulunmaktadır. Bu eserlerin ikisi dışında diğerleri karşılıklı konuşmalar şeklinde kaleme alınmıştır.

Bu yazımda sizlere Eflatun’un Karatay Yayınları arasından çıkan Devlet adlı eserini tanıtmaya çalışacağım.

Eser, Sokrates Konuşuyor başlığı altında dört bölümden oluşuyor. Sokrates Konuşuyor I bölümünde şunları okuyoruz: Sokrates, Aristo’nun oğlu Glaukon ile birlikte Pire şehrine dua etmek ve o yıl ilk defa kutlanacak olan bayramı görmek için gider. Burada birkaç kişi ile karşılaşır. Aralarında Kephalos da vardır. Kephalos yaşlı ve zengin bir kişidir. Sokrates onunla yaşlılığın ve zenginliğin insanı nasıl etkilediği üzerinde konuşur.

Bir diğer konuşulan konu doğruluktur. Doğruluğun ne zaman, hangi şartlarda kime karşı yararlı ya da faydasız olduğu üzerinde durulur.

Bize iyi görünen ama gerçekte iyi olmayan, bize iyi görünmeseler de gerçekte iyi olanlar yani dost ve düşman olarak nitelendirdiğimiz kimselere karşı takınacağımız tavrın ne olması gerektiği de ele alınır.

Doğruluğu esas alan yöneticilerin eğri olanlara göre zarar göreceği savunulur. Doğruluğun güçlünün işine gelen şey, eğriliğin ise kendine faydalı olan şey olduğu söylenir. Bölüm sonunda doğruluğun ne olduğunun kavranmadan iyilik olup olmadığının kavranmasının zor olduğu görüşüne varılır.

Konuşmalar bu minval üzerine ilerlerken doğruluğun bireyler kadar devletler için de önemli olduğu söylenir, ardından bir devlet tasavvuruna başlanır. Burada amaç, devlet kurulurken doğruluk ve eğriliğin ne olduğunu gözlemleyebilmektir. 

İnsanlar kendi başlarına yetmediklerinden ihtiyaçlarının karşılanması için başka insanları yardıma çağırırlar ve böylece bir topluluk meydana gelir ki buna şehir ya da devlet adı verilir. Yani devletler insanların ihtiyacından vücuda gelir. Bu ihtiyaçlar, önem sırasına göre yemek, barınma ve giyecek şeklindedir.

Bu ihtiyaçları karşılayacak meslek grupları da oluşacaktır. Bunlar çiftçi, duvarcı ve dokumacıdır. Elbette şehirlerde sadece bunlar bulunmayacak, başka meslek grupları da teşekkül edecektir. Mesela şehrin korunması için orduya ihtiyaç vardır.

Ayrıca insanların eğitilmesi için musiki ve beden terbiyesi de bu şehirde / devlette önemli olacaktır. Yine kurulacak bu devlette iyi hekimlerin bulunması da gerekmektedir. Bu hekimlerin hastaları daha iyi tedavi edebilmeleri için hekimlik sanatını çocukluktan itibaren öğrenmeye başlamaları, birçok ağır hasta görmeleri hatta kendilerinin bu hastalıkları geçirmiş olmaları gerekmektedir.

Kurulacak bu devletin bir de kanuna ihtiyacı vardır. Kanunların en güzeli bu şehirde uygulanmalıdır ki şehir bilge, cesur, itidalli ve adaletli olsun. Diyalogların devamında bilgelik, cesaret, itidalli olmak ve adalet kavramları üzerinde durulur ve örnekler verilir.

Eflatun bu eserinde ütopik bir devlet anlayışını ortaya koysa da bu anlayış zaman içerisinde hem Doğu’da hem de Batı’da temsilciler bulmuştur.