Hibetullah Sultan

Annesi, Mihrişah Sultan’dır. İsmi Heybetullah, Heyyibetullah şeklinde de geçmektedir. Doğum tarihi hakkında ihtilaf vardır. 1759 yılı Mart ayında doğmuş olması ihtimal dâhilindedir.

Sultan I. Mahmud ve III. Osman’ın çocukları olmadığı için hanedan mensupları, saray, devlet ve halk dört gözle Sultan III. Mustafa’nın doğacak çocuğunun haberini bekliyordu. Doğum şenliklerinin hazırlıklarına kırk gün öncesinden başlanmıştı. 

Nihayet Padişah’ın ilk çocuğu olarak Hibetullah Sultan dünyaya gelince, doğum, tüm İstanbul halkına davul zurnalar eşliğinde tellallar vasıtasıyla ilan edildi. Şair Haşmet, doğumuna şöyle tarih düştü:

Bende bir vâki’ olur böyle dilâra tarih

Oldu gûna tarab âver Hibetullah Sultan

Babası III. Mustafa, önce yedi gün sonrasında üç gün daha ilave ettirerek, toplamda 10 gün 10 gece büyük şenlikler yaptırdı. Öyle ki yaklaşık otuz yıldır sarayda ve Dersaadet’te, bu çapta bir vilâdet şenliği tertiplenmemişti.

Doğum münasebetiyle düzenlenen donanma ve kutlamaları, Sadrazam Ragıp Paşa’nın emriyle “Vilâdetnâme-i Hibetullah Sultan” başlığıyla (surnâme) kaleme alma vazifesi de Şair Haşmet’e düşmüştü.

Doğumuyla sarayı, devleti ve tüm şehr-i Stanbul’u sevindirip ayağa kaldıran minik Hibetullah Sultan’ın ömrü, ne yazık ki, vefa etmedi. 3 yaşındayken, 1762 yılı ortalarında, hayata gözlerini kapadı. Ruhu için inşa edilen çeşmenin kitabesinde de yazdığı üzere, gül bahçesinin goncasıyken, daha açmadan soldu. Narin bedeni, babası Sultan III. Mustafa’nın Laleli Camii’ndeki türbesine defnedildi.

Çok hayırsever bir sultan olan validesi Mihrişah Sultan, küçük kızının pak ruhu için 1791’de, Hibetullah Sultan Çeşmesi’ni yaptırmıştır. Çeşme, İstanbul’un Üsküdar ilçesi Salacak Mahallesi’nde Tosunpaşa Sokak’ta bulunmakta olup maalesef suyu akmamaktadır. Çeşmenin kitabesinde -günümüz Türkçesiyle- adeta ağıt niteliğindeki şu duygusal sözler yazılıdır:

Hazreti Valide Sultan ahlak edindi gayreti

İhsan kaynağı kendinden coşkun merhameti

Yani o Sultan Selim Hazretlerinin annesi

Lütfuyla can verir gayretleri susuzlara

İşte bütün bu iyiliklerle donatılmış çeşme ile

Çeşmeler yaptırdı her tarafa, cihanı doyurdu suya

Hem sevabını bağışladı Hibetullah’ına

Ruhu bahtiyar olsun bitmeyen bir hayırla

Çünkü o bu âlemden bekâr bir halde

Daha gül bahçesinin goncasıyken çocukken öldü

Taze temiz pak ruhu solmasın gül gibi

Böyle arayarak Kevser şefkatini gösterdi

Merhamet bahçesi onun kendisidir hem de Sultan Selim Han

Duralar büyüklükleriyle durdukça cihan

Ey Vehbi! Ben de ona söyledim iki tarih

Lakin açık bir tamiye var ikinci mısrada

Valide Sultan’daki çeşme de coşkun cömertlikle

Hibetullah Sultan’ın ruhunu kandırdı suya