Vücûdun Âyet-i Rahmet Muhammed

Kapına geldiler ümmet Muhammed

Dilerler merhamet şefkat Muhammed

Nebîlerle velîler bâb-ı Hak’da

Seninle buldular kurbet Muhammed

Cihâna Hak Teâlâ kıldı ihsân

Vücudun âyet-i rahmet Muhammed

Sen oldun mahrem-i bezm-i İlâhî

Edip cânân ile sohbet Muhammed

Seninle oldu Hakk’ın sırrı zâhir

Sen oldun menba’-ı hikmet Muhammed

O bezme hâdim olmayınca Cibrîl

Sana kimdir eden hizmet Muhammed

Şeref-yâb oldu pâbûsunla eflâk

O yüzden buldular rif’at Muhammed

Sezâyî var niyâz et kapısında

Seni reddeylemez elbet Muhammed

Sezâî-i Gülşenî (1669-1737)

Niyâzî-i Mısrî’nin kendisine “Sezâî” mahlâsını verdiği şair, Gülşenî Tarîkatı’nın güzel gülü diye vasıflandırılırmış.  

Şair, Hz. Muhammed (s.a.v.)’e ümmet olanların, yardım için kapısına gidip merhamet ve şefkat dileyeceklerini söylüyor. Çünkü Müslümanların gidebileceği başka hiçbir kapı yoktur.

Hz. Muhammed (s.a.v.)’in sadece kendi ümmetine değil, diğer peygamberlere de önder olduğunu söyleyen Sezâî, diğer peygamberlerin ve velîlerin de O’nun sâyesinde Allah'a yaklaşabileceklerine, Allah ile yakınlık kurabileceklerine işaret ediyor.

Üçüncü beyitte Allahu Teâlâ’nın, Peygamber Efendimiz’i yaratmasını insanlar için bir lütuf olarak gösteriyor. Çünkü O, tek başına bir rahmet âyetidir. 

Dördüncü ve beşinci beyitlerde Hz. Muhammed (s.a.v.)’in Miraç’ta Allah ile olan konuşması hatırlatılıyor. Burada Allah, Rasûl’üne çeşitli sırları izhâr etmişti.  Bu yüzden Hz. Muhammed (s.a.v.) hikmet kaynağıdır.  

O bezme hâdim olmayınca Cibrîl

Sana kimdir eden hizmet Muhammed

beytinde Cebrâil’in Miraç’ta Allah’ın katına ulaşamadığı hatırlatılarak, arş-ı âlâya Hz. Muhammed (s.a.v.)’in tek başına gittiği ve buraya melekler dâhil, hiç kimsenin ulaşamadığı söyleniyor.

Şeref-yâb oldu pâbûsunla eflâk

O yüzden buldular rif’at Muhammed

beytinde hüsn-i ta’lîl san’atı vardır. Feleklerin yükseklik kazanması, yüksekte olmasına sebep olarak Hz. Muhammed (s.a.v.)’in oralara ayak basması gösteriliyor. Şair, bunca yüceliğe sahip bir Peygambere niyâz etmesi hâlinde reddolunmayacağı ümidiyle bitiriyor şiirini.

Şiir, aruzun Mefâîlün/ Mefâîlün/ Feûlün kalıbıyla yazılmış. Sezâyî halk edebiyatı şairleri arasında (Tekke şairi) olarak değerlendirilir; ancak o, na’tinde hece vezni yerine aruzu tercih etmiş. Şiirlerinde halk şiirinin sâde lisanını pek bulamadığımız şairin Dîvân edebiyatı kültürüyle beslendiği söylenebilir.  

Şu şiirinde de Dîvân şiirinin ölçüsünü ve mazmunlarını bulabiliriz.

Derûnum âteş-i aşkına yandır yâ Resulallah

Dil-i teşnem mey-i vaslına kandır yâ Resulallah

İçenler câm-ı aşkın âb-ı Hızr’a iltifat etmez

Senin aşkın hayat-ı câvidândır yâ Rasûlallah

Firâkın ateşi bağrım yakıp eşkim revân etti

Dü çeşm-i intizarım dolu kandır yâ Rasûlallah

Sen ol şems-i hakîkatsin ki âlem cümle zerrâtın

Vücûdun bâis-i kevn ü mekândır yâ Rasûlallah

Sezâyî derdimendin âb-ı lûtfun ilticâ eyler

Bilir kim dergehin dârü’l-emândır yâ Rasûlallah

Sezâyî’nin şiirleri halk arasında, bilhassa tekkelerde benimsenip bestelenmiştir. Bugün de ilâhî formunda söylenen

Ey âşık-ı dildâde gel nûş edelim bâde

Bir bâde gerek ammâ kim içile me’vâde

matla’lı şiiri meşhurdur.