Kitap: Güller Kitabı

Kitabın adı: Güller Kitabı

Yazar: Beşir Ayvazoğlu

Yayınevi: Ötüken Yayınları

Yayın yeri ve yılı: İstanbul/1992

Sayfa sayısı: 272

Yaş aralığı: 14+

İşlenen konular: Türk kültüründe bahçe ve çiçek…

Güller Kitabı yedi bölümden oluşuyor. Yazar kitabın önsözünde kitabın adının her ne kadar Güller Kitabı olsa da bütün çiçeklerden söz ettiğini, “gül”ün zengin çağrışımları nedeniyle isim olarak tercih edildiğini söylüyor. Yine kitabın bir başka yönünü yazar şu cümlelerle ifade etmiş:

Güller Kitabı’nın akılda tutulması gereken bir başka özelliği de bütüncü yaklaşımıdır. Çiçeği sadece edebiyata yahut sadece süsleme sanatlarına yansıtma biçimiyle değil, bütün hayatımızda tuttuğu yeri göz önüne alarak inceledim. Dağlarda, kırlarda, bahçelerde, masallarda, efsanelerde, atasözlerinde, şiirlerde, çinilerde, işlemelerde, kısaca, nerede bir çiçek buldumsa bu kitaba koymaya çalıştım.

Her kitabın bir yazılma serüveni vardır. Güller Kitabı’nın yazılma serüveni de yazarın Sahaflar Çarşısı’nda “Çiçekler Arasında” adlı bir kitapla karşılaşmasıyla başlıyor. Bu kitap Nabedit’e ait. Peki, kim bu Nabedit? Nabedit/Nabedid takma isim. Gerçek adı Ahmet Cemal Bey.

1897’de Selanik’te doğmuş. Ölüm tarihi bilinmiyor. Osmanlı’da önemli görevlerde bulunmuş. Tam bir çiçek tutkunu. Çiçekler Arasında adlı şiir kitabında yazarın dikkatini çeken şey, çiçek isimlerinin tamamının yerli isim olması. Ana kokusu, ciğerci sırığı, hanım sallandı bunlardan bazıları.

Nabedid, yazarımızı bir başka çiçek üstadına götürüyor: A. Süheyl Ünver. Hoca, klasik sanatlarımızın zevk inceliğine sahiptir, özellikle de çiçeklere olan düşkünlüğü ile bilinir. Süheyl Ünver Hoca’nın yazdıkları, yazarımızı Cevad Rüşdü Bey gibi nice çiçek tutkunlarına ve onların yazdıklarına götürüyor ki yazar topladığı bilgilerden Güller Kitabı’nı ortaya çıkarıyor. Kitabın altı ayda tamamlandığını yine yazarımızdan öğreniyoruz.

Kitabın birinci bölümünde, İslâmiyet Öncesi Türk Edebiyatında Divan-ı Lügâti’t-Türk’ten başlayarak XVIII. yüzyılın büyük şairi Şeyh Gâlip ve onun meşhur eseri Hüsn ü Aşk’taki Türk bahçe ve çiçek kültürünü okuyoruz.

İkinci bölüm Müslüman bahçeleri, Orta Asya Türk bahçeleri ve Osmanlı bahçelerine ayrılmış. Bu bölümde bahçesiz bir İslâm şehrinin olmadığını, Orta Asya Türk bahçelerinin Çin ve Müslüman bahçelerinin sentezini olduğunu ancak göçebe duyarlılığının bu bahçelerde görüldüğünü öğreniyoruz.

Üçüncü bölüm güle, dördüncü bölüm laleye ayrılmış ki bu çiçeklerin kültürümüzdeki yerini uzun uzun bol örnekli olarak okuyoruz.

Beşinci bölüm, Şemseddin Sivasî’nin Gülşen-âbâd adlı eserindeki çiçeklerin toplantısına, bir anlamda bu eserin içeriğinin tanıtılmasına ayrılmış. Şemseddin Sivasî bu eserinde, Feridüddin Attar’ın Mantıku’t-Tayr adlı eserinde kuşlarla yaptığını çiçeklerle yapmaya çalışmıştır.

Altıncı bölüm, masallarda ve efsanelerde çiçeklerin nasıl anlatıldığını yine örneklerle ele almış.

Yedinci bölümde, Batılılaşma maceramızın hız kazandığı Tanzimat’tan başlayarak Ahmet Hamdi Tanpınar dâhil olmak üzere, pek çok yazar ve şairimizin çiçeklerle ilgili yazı ve şiirlerine yer verilmiş.

Güller Kitabı, girişte de belirttiğimiz gibi, Türklerin tabiata, bahçeye, çiçeklere bakışını bütüncül bir yaklaşımla ele almış. Yazarın akıcı üslûbuyla kendisini okutan ve çok şey öğrendiğimiz zevkli bir kitap. Çiçek tutkunlarının mutlaka okuması lazım. Tavsiye ederim…