HÂLİMİZ NİCEDİR?

"Nefsini/kendini bilen Rabbini bilir." gerçeğinden yola çıkan es-Seyyid Osman Hulûsî Efendi¸ "nedir" redifli aşağıdaki manzumesiyle¸ insanın anlam arayışına dikkat çekmekte¸ her insanın¸ içinde bulunduğu durumu yeniden sorgulamasını istemektedir. Bu dünyada insan gurbette yaşamaktadır. Şöyle ya da böyle herkes bir yola girmiş¸ yaşamını devam ettirmektedir. Herkesin gönlünde bir sevgili¸ dünyada edindiği bir adı-sanı¸ uğraştığı bir işi¸ anası-atası¸ yediği-içtiği¸ emrinde çalıştığı biri vardır.

"Nefsini/kendini bilen Rabbini bilir." gerçeğinden yola çıkan es-Seyyid Osman Hulûsî Efendi¸ "nedir" redifli aşağıdaki manzumesiyle¸ insanın anlam arayışına dikkat çekmekte¸ her insanın¸ içinde bulunduğu durumu yeniden sorgulamasını istemektedir.

Bu dünyada insan gurbette yaşamaktadır. Şöyle ya da böyle herkes bir yola girmiş¸ yaşamını devam ettirmektedir. Herkesin gönlünde bir sevgili¸ dünyada edindiği bir adı-sanı¸ uğraştığı bir işi¸ anası-atası¸ yediği-içtiği¸ emrinde çalıştığı biri vardır.

Sonsuzluk özlemi içerisinde yanıp tutuşan Hak âşığı¸ işte tam bu noktada sorgulamalıdır kendisini. Neden ağlamakta¸ neden gülmektedir? Gerçekten kimler ihvânıdır/kardeşleridir? Kavuşmak istediği sevgili kimdir? Gönlünde kimi misafir etmektedir? Ne işle uğraşmakta¸ nereden gelmekte¸ nereye gitmektedir? Aslı nedir¸ dönüşü kimedir? Kimin emri altındadır? Sultanı kimdir?...

 

1. Ey garîb bülbül gülistân içre efgânın nedir

  Hem-demin güldür senin yine bu nâlânın nedir

Ey garip bülbül¸ gül bahçesinde ıztırap içerisinde neden haykırıp duruyorsun? Gül ile arkadaşlık yapmaktasın¸ bu inleyiş neden?

 

2. Şâd olanlar ağlamaz gamlı olan gülmez denir

  Gamdan âzâd olmadın bu şâd u handânın nedir

Sevinçli olanlar ağlamaz¸ kederliler gülmez denir. Gamdan kurtulamadın ki sen… Üzüntüler içerisindeyken bu mutluluğun¸ gülmen neden?

 

3. Bu ile geldin kimesne sana hîç yâr olmadı

  Yâr-ı gârın kim senin aceb ki ihvânın nedir

Geldiğin bu memlekette kimse sana yâr olmadı. Vefalı arkadaşın kim senin¸ kimdir kardeşlerin?

 

4. Her biri yârın yolunda varını eyler fedâ

  Ey gönül senin dahi yârına kurbânın  nedir

Herkes sevgilisi uğruna varını yoğunu feda etmekte. Ey gönül¸ senin sevgiline sunduğun kurbanın nedir?

 

5. Bu hayâl-i vasl ile efgân u âhın ne aceb

  Kıldığın vaslın temennâ yâr-ı zîşânın nedir

Sevgiliye kavuşma hayâli ile feryâd u figân etmektesin. Kendisine kavuşmak istediğin şeref sahibi yârin kim?

 

6. Her birinin gönlü içre bir misâfir eğleşir

  Ey gönül senin derûnundaki mihmânın nedir

Herkes¸ gönlünde bir misafir konuk etmekte. Ey gönül¸ senin kalbinin derinliklerindeki misafirin kim?

 

7. Bu fenâda her birinin nice nice şânı var

  Lâ-mekân ilindeki senin dahi şânın nedir

Bu fânî dünyada her insanın övünecek bir şeyi var. Sonsuzluk ülkesinde/âhirette sen neyle övüneceksin?

 

8. Kimseler bilmez mukadder kıymetini ey gönül

  Yâ bilen bunda seni kimdir nişânın ki nedir

Ey gönül¸ kimse kaderi hakkıyla anlayamıyor/kıymetli şeylerin değerini tam olarak bilemiyor. Peki¸ bu dünyada seni bilen kim¸ seni farklı kılan ne?

 

9. Herkesin bir kârı var senden fakîr hîç kimse yok

  Hangi pâzâr içresin yâhûd ki dükkânın nedir

Herkesin bir işi var¸ senden fakir kimse yok. Hangi pazardasın¸ dükkânın hangisi senin?

 

10. Geldin ammâ bu ile yokdur evin gurbetdesin

  Hangi ildensin senin yurdun ad u sanın nedir

Bu memlekete geldin; ama evin yok¸ burada elinde olanların hepsi geçicidir; sanki gurbettesin. Nerelisin¸ adın sanın ne?

 

11. Her biri bir yol tutup gider iyi vü ger fenâ

  Hangi râhasın revân yoldâş kervânın nedir

İyi kötü herkes¸ bir yola girmiş¸ yürüyor. Sen hangi yolda yürüyorsun¸ yoldaşlarıın kim¸ kervanın hangisi?

 

12. Her biri bir sulbden gelmiş ve hem bir aslı var

  Sen kimin bâğı nihâlisin gülistânın nedir

Herkesin bir soyu¸ aslı var. Sen hangi bağın fidanısın¸ gül bahçen hangisi?

 

13. Herkesin bir azığı vardır tedârik eylemiş

  Sen de yolcusun bu ilden azık u nânın nedir

Herkesin hazırladığı bir azığı var. Sen de bu ilden gidecek bir yolcusun; ekmeğin var mı¸ azığın ne?

 

14. Her biri bir emre mahkûm hükm eden bir şâhı var

  Sen kimin emrine bağlısın bu sultânın nedir

Herkes bir emre göre hareket etmekte¸ herkesin bir şâhı var. Sen kimin emri altındasın¸ sultanın kim?

 

15. Devr eder pervâneler etrâf-ı şem'i dem-be-dem

  Dost cemâli şem'ine senin bu devrânın nedir

Pervaneler/gece kelebekleri¸ mumun etrafında durmadan döner. Senin dostun cemâl mumu etrafında bu dönüp dolaşman nedendir?

 

16. Ey Hulûsî herkesin ta'yîbine oldun hedef

  Bu nasıl cürmün büyük bilmem ki isyânın nedir

Ey Hulûsî¸ herkesin ayıplamasına hedef oldun. Büyük bir suç mu işledin¸ yoksa baş mı kaldırdın?

 

Geçmişten günümüze¸ hakkı/haklıyı tutan¸ etrafındakileri uyaran ve onlara nefislerinin çok da hoşuna gitmeyecek şeyler söyleyen Müslümanlar¸ zaman zaman kınanmışlar¸ ayıplanmışlardır. Ancak onlar¸ Kur'ân-ı Kerîm'in ifadesiyle[1] hiçbir kınayıcının kınamasından korkmamışlar¸ hak bildikleri yolda yürümeye devam etmişlerdir. İşte Hulûsî Efendi¸ yukarıdaki manzumenin son beytinde bu duruma maruz kaldığını ifade etmiştir. Gerçi o¸ bu yola çıkarken işin zorluğunun farkındadır ve bu zor göreve tâliptir:

 

Dünyâ yükün çekmek kolay

Rızâ yükün çekmek güç[2]

 

Hulûsî Efendi¸ Cenâb-ı Hakk'ın rızâsına kavuşmak uğruna bu güçlükler¸ ayıplamalar karşısında elbette korkmayacak¸ sevenlerine daima ümit tavsiye edecek¸ onları müjdeleyecektir:

 

Korkman azîz dostlarım bir gün olur ki Mevlâ

Düşmüşü kaldırarak eder lutf ile ihyâ[3]

 

Abdülmecit İSLAMOĞLU

Yazar