Sultan Abdülmecid’in Hayata Küskün Kızı Cemile Sultan

Sultan Abdülmecid’in, Düzd-i Dil Kadınefendi’den dünyaya gelen kızıdır. 17 Ağustos 1843 tarihinde, bir Cuma gecesi saat 5’de Beylerbeyi Sarayı’nda doğmuştur. 1845 yılında, 3 yaşındayken validesini kaybetmiş ve öksüz kalmıştır. Babası Abdülmecid Han, ona analık etmesi, şefkatle bakıp büyütmesi için eşlerinden Perestu Kadın’a vermiştir.

15 yaşına gelince babası tarafından Fethi Ahmed Paşa’nın oğlu Mahmud Celaleddin Paşa ile 1858 yılında nişanlanmıştır. Damat Mahmud Celaleddin’e, vezirlik rütbesi ve Meclis-i Vâlâ azalığı tevdi edilmiştir. Nişandan yaklaşık iki ay sonra düğün merasimi tertiplenen Cemile Sultan için babası Sultan Abdülmecid, Fındıklı Sarayı’nın inşa edilmesini emretmiştir.

Kocasına ziyadesiyle muhabbet beslemiş ve hoşnutluk duymuştur. Evlilik hayatı boyunca da fevkalade mesut ve bahtiyar olmuştur. Hayatının en saadetli dönemini üvey kardeşi Sultan II. Abdülhamid’in saltanatının ilk yıllarında idrak etmiştir. Fakat Abdülhamid Han sonraki yıllarda amcası Sultan Abdülaziz’in katledilmesinin üzerinde durmuş ve Yıldız Sarayı’nda bir mahkeme kurdurmuştur.

1880’de Mahmud Celaleddin Paşa sorgulanmış ve mahkeme tarafından suçlu bulunup idama mahkûm edilmiştir. Padişah’ın, eniştesi hakkındaki kanaat ve güveni tersine dönmüştür. Ardından kız kardeşinin nikâhını iptal ettirmiş; Mahmud Celaleddin Paşa’yı diğer Yıldız Mahkemesi mahkûmları gibi Taif’e sürdürmüştür.

Paşa, 7 Mayıs 1884’de Taif’te ölmüştür. Cemile Sultan, haliyle kocasının ölümüne çok üzülmüş ve bir müddet hayata küsmüştür. Bu durum, psikolojisinin bozulmasına ve asabi bir ruh haline bürünmesine sebebiyet vermiştir. Uzun bir dargınlık devresinden sonra Cemile Sultan, kardeşi Abdülhamid Han ile barışmıştır. Padişah ve harem halkı da Cemile Sultan’a yeniden hürmet ve alaka göstermiştir. Sultan Abdülhamid, kız kardeşinin oğlu Mehmed Celaleddin Bey’i, Şuray-ı Devlet azalığına tayin ederek taltif etmiştir.

Cemile Sultan’ın, Mahmud Celaleddin Paşa’dan, toplam altı çocuğu olmuştur: Mehmed Celaleddin, İbrahim Sabık ve Besim adında üç oğlu; Fethiye, Fatma ve Ayşe Sıdıka adında da üç kızı dünyaya gelmiştir. Oğlu Besim, iki yaşındayken hayatını kaybetmiştir. Besim’in ölümünü, henüz iki aylık gelin olan Fethiye Hanım Sultan’ın, yaşamdan kopması takip etmiştir.

Arkasından, üçüncü kızı Fatma Hanım Sultan veremden ölmüştür. Görüldüğü üzere kocasının ve çocuklarının peş peşe ölümlerine tanıklık etmiş ve bunların derin üzüntülerine maruz kalarak üst üste büyük sarsıntılar geçirmiştir. Doğal olarak yaşadığı bu acılar ve felaketlere, bedeni ve maneviyatı daha fazla dayanamamıştır.

Nitekim bir gün kardeşi Abdülhamid Han’ı ziyaretten sonra Erenköy’deki köşküne gelince ağır bir şekilde hastalanarak felç geçirmiş ve yatağa düşmüştür. Hekimler onu ölümden kurtardılarsa da uzun yıllar yatalak olarak kalmaktan kurtaramadılar. Nihayetinde 74 yaşındayken, 27 Şubat 1915’de Erenköy’deki köşkünde fani âlemden ebedi âleme göç etmiştir.

Sultan Abdülhamid’in kızı Ayşe Osmanoğlu, anılarında halası Cemile Sultan’ın karakteri, edası, duruşu ve giyim kuşamına ilişkin şu tavsif ve müşahedelerde bulunmuştur: “Daima kahverengi elbise giyer, başına dantelden veya tülden yine o renkte hotoz koyardı. Elbiseleri alaturka tarzda, uzun etekliydi. Hiç mücevher takmazdı.

Pek sade olmakla beraber şahane edası ile sultanlığını gösterirdi. Sarayda herkes Cemile Sultan’a saygı ve sevgiyle bakar, onu takdirle severdi. Konuşması nazik ve akıllıydı. Boş yere gülmez, herkese layık olduğu muameleyi gösterirdi. Velhâsıl mükemmel bir sultandı.”