MOSTAR YENİDEN AÇILDIĞINDA...

Kanuni Sultan Süleyman'ın Neretva Nehri üzerine yaptırdığı ve 1993'te Hırvat topçusu tarafından yıkılıncaya dek 427 yıl ayakta kalan Mostar Köprüsü¸ Türkiye'nin de aralarında bulunduğu 10 ülkenin desteğiyle onarıldı.

Kanuni Sultan Süleyman'ın Neretva Nehri üzerine yaptırdığı ve 1993'te Hırvat topçusu tarafından yıkılıncaya dek 427 yıl ayakta kalan Mostar Köprüsü¸ Türkiye'nin de aralarında bulunduğu 10 ülkenin desteğiyle onarıldı.

Bosna savaşı sırasında 1993'de Hırvatlar tarafından bombalanarak yıkılan tarihî Mostar Köprüsü¸ restorasyon çalışmaları sonrası 23 Temmuz 2004 Cuma günü çok sayıda devlet ve hükümet başkanının katılımıyla tekrar hizmete açıldı.
Mostar Köprüsü'nün 23 Temmuz'da yapılan açılışına Türkiye¸ mehteran ve semazenleriyle katıldı. Açılış günü Mostar halkı Sırp¸ Hırvat¸ Avusturya ve Türk müziğiyle geçmişi yad etti. Sabah 07.00'de başlayan 'Mostar halkı uyanıyor' konserinde mehteran¸ Osmanlı ordu müziği sıfatıyla Bosna halkını selamladı.
Kanuni Sultan Süleyman Rahat Uyuyacak
Kanuni Sultan Süleyman'ın emriyle Mimar Sinan'ın öğrencisi Mimar Hayrettin tarafından 1566 yılında inşa edilen tarihî Mostar Köprüsü¸ Türk-Osmanlı mimarisinin Balkanlar'daki simgeleri arasında yer alıyor. Köprüde Türkiye'yi anımsatan ay yıldızlı bir de taş bulunuyor.
Kanuni Sultan Süleyman'ın Neretva Nehri üzerine yaptırdığı ve 1993'te Hırvat topçusu tarafından yıkılıncaya dek 427 yıl ayakta kalan Mostar Köprüsü¸ Türkiye'nin de aralarında bulunduğu 10 ülkenin desteğiyle onarıldı. Bir Türk firmasının orijinaline sadık kalınarak onardığı köprü¸ 23 Temmuz 2004 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan'ın da aralarında bulunduğu çok sayıda Avrupalı liderin katıldığı törenle açıldı.
Boşnakların 'Eski Köprü' diye adlandırdıkları köprünün yapımına¸ Kanuni Sultan Süleyman'ın fermanıyla 1557'de başlandı. Kemer formatındaki köprü kesme taşlarla inşa edildi ve dokuz yılda tamamlandı. Kemerde 456 adet kesme taş kullanıldı. İki yakasına kuleler inşa edildi. Mostar şehrine adını veren 20 metre yüksekliğindeki köprü¸ 28.6 metrelik ayak açıklığıyla 20. yüzyıla kadar Avrupa'nın 'açıklığı en büyük' köprüsü unvanını taşıdı.
UNESCO tarafından dünya mirası kabul edilen köprü¸ şehre adını vermekle kalmadı¸ bir halkın geleneklerine de damgasını vurdu. Hırvat ve Boşnakların yaşadığı şehrin erkeklerinin evlilik törenleri öncesinde köprüden nehre atlayarak güç gösterisi yapması şehrin yüzyıllarca süren geleneği oldu.
İç Savaşta Havaya Uçuruldu
Mostar Köprüsü¸ 1993'te Hırvat askerlerince hedef seçildi. Şehrin bir yakasında Hırvatlar¸ diğer yakasında Müslüman Boşnaklar yaşıyordu. İç savaş sürerken şehirdeki Hırvatlar ile Boşnaklar arasındaki teması koparmak isteyen Hırvat savaşçılar¸ köprüyü bombalamaya başladı. 9 Kasım 1993'te Hırvat topçusunun attığı bir obüs mermisi 427 yıllık tarihi yok etti. Kemer köprüyü oluşturan kesme taşlar Neretva Nehri'nin azgın sularında sürüklenerek dağıldı.
Osmanlı mimarisinin en iyi örneklerinden Mostar Köprüsü'nün onarılması projesi Dayton Anlaşması'yla gelen barışın ardından 1997'de başladı. Bir 'Köprü İnşası Koordinasyon Merkezi' oluşturuldu. İlk etapta Macaristan'dan askeri dalgıçlar Neretva Nehri'ne saçılan kesme taşları buldu. Ardından Dünya Bankası onarım masraflarını karşılamak için fon oluşturdu.
Tarihi Köprü Törenlerle Açıldı
Taşıyıcı kemeri 3¸95 metre genişliğinde olan köprünün kemer açıklığı 28¸60¸ su yüzeyine olan mesafesi ise 19¸5 metre. UNESCO¸ Mostar Köprüsü'nün bulunduğu kompleksin restorasyonu için 20 milyon dolarlık projeyi hayata geçirdi. Çalışma¸ Dünya Bankası¸ Avrupa Bankası ile Türkiye¸ İtalya ve Hırvatistan gibi ülkelerin bağışlarıyla yürütüldü. Türkiye'nin 1 milyon dolar katkıda bulunduğu proje kapsamında¸ köprünün çevre araştırma¸ temel güçlendirme ve kemer inşaatı Türk firmaları tarafından yapıldı. Köprünün temel restorasyonu orijinaline sadık kalınarak 2003 sonunda tamamlandı. Açılış etkinlikleri çerçevesinde 24 Temmuz'da Sema gösterisi¸ 26 Temmuz'da ise ‘İstanbul'dan Mostar'a’ adlı folklör çalışması sergilendi.
1088 Taş Teker Teker İncelendi¸ Yerine Kondu
Mostar Köprüsü'nün restorasyonunda görev alan Erbu şirketinin şantiye şefi Mimar Tolga Çolak¸ köprüyü oluşturan bin 88 taşı tek tek inceleyerek yerine koyduklarını anlattı. 1999'da başlanan restorasyonda önce köprünün yıkılan taşları Macar dalgıçlar tarafında sudan çıkarıldı. Köprünün yıkılmadan önceki halinin fotogrametrik görüntüsü hazırlandı. Köprünün birebir aslına uygun inşa edilmesi için Osmanlı tekniklerinin aynısı kullanıldı. 111 sıra taştan yapılan köprünün tamamlanma işareti olan 56. sıradaki kilit taşı¸ 26 Ağustos 2003'te yerine konulmuştu. Tolga Çolak¸ Mostar Köprüsü'nün mimarlık açısından kendileri için önemli bir eğitim olduğunu da sözlerine ekledi.