EL-ALÎM

el-Alîm; "hakkıyla bilen, çok bilen ve her şeyi ilmi ihata etmiş" anlamına gelir. O, yarattığı varlıkların bilmediği sırları ve gizlilikleri en ince ayrıntısına varıncaya kadar bilir. Allah'ın bilmesi, zaman ve mekân kayıtlarının dışındadır. Çünkü zaman ve mekân mahlûktur; yaratan da O'dur. Bu sebeple O, olmuş olanı, olmakta olanı, gelecekte olacak olanları bilir ve varlık âleminde hiçbir şey kendisine gizli kalmaz. Ayrıca O'nun ilmi, her şeyin içini, dışını, inceliğini, açıklığını, küçüğünü, büyüğünü, önünü, sonunu, altını, üstünü, başlangıcını, bitimini kuşatmıştır.  Çünkü ezelî ve ebedî olan sadece ve sadece O'dur. Allah'ın bilmesi nihâyetsizdir. İmam-ı Gazâlî'ye göre insanın ilmi, Allah'ın ilminden üç bakımdan ayrılır: Birincisi, insanın bilgisi sonradan olup sınırlıdır; Allah'ın ilmi ise, sınırsızdır. İkincisi, insanın bilgisi açık olsa da bu açıklık yine de son sınıra ulaşamaz; Allah'ın ilmi ise, son derece açıktır. Üçüncüsü ise, Allah'ın ilmi, varlıktan iktibas değil, aksine varlık, Allah'ın ilminden alınmadır. İnsanın varlığı bilmesi, varlıkla birlikte hâsıl olmuştur. İnsanın varlık hakkındaki her türlü bilgisi, varlığın yaratılmasından sonradır. Allah'ın varlığı bilmesi ise, varlığın var olmasından öncedir.  Dolayısıyla, insanın şerefi, Allah'ın bir sıfatı olan ilme sahip olmasıyla ortaya çıkar. İnsan, varlık üzerindeki nizamdan hareketle Allah'ın bilgisini kavramaya güç yetirebilir. Yüce Allah, sadece açığa vurduğumuzu değil, gönüllerimizde gizlediğimizi de bilir.  Onun için bir Müslüman, Rabb’imizin bize öğrettiği gibi, şu şekilde dua etmelidir: "Rabbimiz! Şüphesiz sen, gizlediğimizi de, açığa vurduğumuzu da bilirsin. Yerde ve gökte hiçbir şey, Allah'a gizli kalmaz." Her şeyin anahtarları kendi nezdinde olan, kendisine hiçbir şey gizli olmayan Yüce Allah'ın engin ilmi karşısında bize düşen sorumluluk, O'nun hoşnut olmayacağı söz ve davranışlardan şiddetle kaçınmak, itikadî, fikrî ve amelî hayatımızı O'nun ilâhî talimatlarına göre düzenlemektir. Yüce Allah, Alîm'dir. O'nun ilmi, her şeyi kuşatmıştır. İnsan, gayret ve çabasıyla, O'nun ilminden istifade edebilir. Allah'ın ilmi, yerine göre, insan ve bütün varlığın kaderini belirlemesi, yerine göre insan ve bütün varlığı yaratması anlamına gelir. Bu bağlamda insanlar özgür iradeleriyle yapıp ettiklerinden hesâba çekileceklerini asla unutmamalı ve ona göre yaşamalıdırlar.